W artykule omówiono średnie miesięczne i roczne temperatury powietrza w 2011 r. dla 31 miast Polski. Podano miesięczną i roczną liczbę stopniodni grzania dla temperatury bazowej 15°C dla tych miast w 2011 r. Dokonano analizy różnicy w zużyciu energii na ogrzewanie budynków w 2011 r. w tych miastach względem zużycia energii w najcieplejszym Wrocławiu.
Podano roczną liczbę stopniodni grzania dla temperatury bazowej 15°C bez miesięcy letnich dla tych miast w 2010 r. i 2011 r.
Porównano warunki klimatyczne w 2011 r. z tymi w 2010 r. i podano wynikające z nich różnice w zużyciu energii (paliw) na ogrzewanie budynków.
Podano miesięczną i roczną liczbę stopniodni grzania Sd(tb) obliczoną z definicji dla temperatury bazowej tb równej 12°C, 13°C, 14°C, 15°C, 16°C, 17°C, 18°C, 18,3°C, 19°C, 20°C oraz Sd(18°C; 15°C) wg metody Eurostatu dla temperatury bazowej tb=18°C i temperatury granicznej tgr=15°C dla Częstochowy w 2003 r. i 2009 r.
Przedstawiono zmiany zużycia energii na ogrzewanie budynków dla Częstochowy w latach 2006-2011 względem 2003 r.
Ze średnich dziennych temperatur powietrza [1] obliczono średnią miesięczną temperaturę powietrza dla trzydziestu jeden polskich miast.
Lokalizacja geograficzna miejsca pomiarów meteorologicznych została podana w tabeli 1 poprzez podanie szerokości i długości geograficznej oraz wysokości położenia stacji meteorologicznej nad poziomem morza.
Z pośród 31 analizowanych miast Polski najniższa średnia miesięczna temperatura powietrza najczęściej występowała w:
Najwyższa średnia miesięczna temperatura powietrza najczęściej występowała we:
Tabela 1. Lokalizacja geograficzna miejsca pomiarów meteorologicznych analizowanych trzydziestu jeden miast Polski, średnia roczna temperatura powietrza w 2011 r. obliczona ze średnich dziennych temperatur powietrza wg [1]
Najwyższe średnie roczne temperatury powietrza w 2011 r. (tabela 2, rys. 1) wystąpiły we:
Najniższe średnie roczne temperatury powietrza w 2011 r. (tabela 2) wystąpiły w:
Tabela 2. Średnia miesięczna temperatura powietrza w 2011 r. dla trzydziestu jeden wybranych miast Polski obliczona ze średnich dziennych temperatur powietrza wg [1]
Dla porównania najwyższe średnie roczne temperatury powietrza w 2010 r. (rys. 2) wystąpiły we:
Najniższe średnie roczne temperatury powietrza w 2010 r. wystąpiły w:
Rys. 1. Średnia roczna temperatura powietrza dla trzydziestu jeden miast Polski w 2011 r. obliczona ze średnich dziennych temperatur powietrza wg [1]
Rys. 2. Średnia roczna temperatura powietrza dla 26 miast polski w 2010 r. obliczona ze średnich dziennych temperatur powietrza wg [1]
Miesięczną liczbę stopniodni grzania Sd(15°C) obliczono z definicji [2] ze średnich
dziennych temperatur powietrza tśr(i) [1]:
Obliczone miesięczne liczby stopniodni grzania Sd(15°C) podano w tabeli 3 i na rys. 3.
Tabela 3. Miesięczna i roczna liczba stopniodni grzania Sd(15oC) dla 31 miast Polski w 2011 r.
Uśrednioną rzeczywistą temperaturę bazową tb dla obszaru dostaw gazu ziemnego można wyznaczyć z zależności między zużyciem gazu przez odbiorców komunalnych, a temperaturą zewnętrzną powietrza.
Dla obszaru obsługiwania Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S. A. [3] wynosiła ona 18,5°C w 1987 r. i 15,2°C w 1998 r.
Duże osiedla domów wielopiętrowych ocieplonych styropianem o grubości 100 mm i ogrzewanych osiedlowymi ciepłowniami rozpoczynają ogrzewanie przy średniej temperaturze dobowej tb=15°C.
Dalej założono temperaturę bazową 15°C, przy której rozpoczynano ogrzewanie mieszkań w Polsce.
Rys. 3. Roczna liczba stopniodni grzania dla trzydziestu jeden miast polski w 2011 r. : Sd(15°C), Sd(18°C) i Sd(20°C) obliczone z wzoru Hitchin’a dla rzeczywistej wartości stałej k, Sd(15°C) obliczona z definicji (1) oraz Sd(18°C; 15°C) odliczona z definicji wg metody Eurostat-u [4] dla temperatury bazowej 18°C i temperatury granicznej 15°C
Z pośród analizowanych trzydziestu jeden miast najcieplejszymi, o najmniejszej liczbie stopniodni grzania Sd(15°C) obliczonej z definicji (tabela 3), w 2011 r. miastami były:
Miastami o największej liczbie stopniodni grzania Sd(15°C) obliczonej z definicji były:
Jeżeli znane są miesięczne liczby stopniodni grzania, to z rocznej liczby stopniodni grzania usuwa się miesięczne liczby stopniodni grzania dla czerwca, lipca i sierpnia [5], w których w klimacie Polski nie ogrzewa się mieszkań.
W tym przypadku w 2011 r. dla Wrocławia mamy:
Sd(15°C) = 2159,6 - 5,4 = 2154,2°Cdni,
a dla Zakopanego:
Sd(15°C) = 3312,9 - 113,7 = 3199,2°Cdni.
Zużycie energii na ogrzewanie identycznego budynku w 2011 r. w Zakopanem było większe o (3199,2°Cdni / 2154,2°Cdni - 1)100% = 48,51% niż we Wrocławiu (rys. 4).
Rys. 4. Różnice w zużyciu energii na ogrzewanie budynków w 2011 r. w analizowanych miastach w stosunku do najcieplejszego miasta Wrocławia obliczone z rocznej Sd(15°C) pomniejszonej o miesięczne liczby stopniodni grzania dla czerwca, lipca i sierpnia
niż we Wrocławiu.
niż we Wrocławiu.
W tabeli 4 podano roczne liczby stopniodni grzania Sd(15°C) w 2010 r. i 2011 r. pomniejszone o liczbę stopniodni grzania dla miesięcy letnich czerwca, lipca i sierpnia, w których nie ogrzewa się budynków w Polsce.
Z tych wartości obliczono różnicę w zużyciu energii (paliw) na ogrzewanie budynków w 2010 r. w stosunku do 2010 r.
Z porównania zużycia energii na ogrzewanie budynków w 2011, wynika że było ono mniejsze w stosunku do roku 2010 w poszczególnych miastach:
Tabela 4. Roczna liczba stopniodni grzania Sd(15°C) w 2011 r. i 2010 r. pomniejszona o miesięczną liczb stopniodni grzania dla czerwca, lipca i sierpnia oraz zmiana zużycia energii na ogrzewanie budynków w 2011 r. w stosunku do 2010 r.
W ostatnim jedenastoleciu 2001 - 2011 najcieplejszym rokiem dla większości polskich miast był 2008 r. a najzimniejszym 2010 r. (rys. 5).
Rok 2011 był cieplejszy niż najzimniejszy 2010 r. a oszczędności w zużyciu energii na ogrzewanie wynosiły w 2011 r. w stosunku do 2010 r. od 7,92% w Krośnie do 22,41% w Koszalinie, 22,72% we Wrocławiu, 23,92% w Gdańsku i 24,46% w Szczecinie.
Rys. 5. Roczna liczba stopniodni grzania Sd(15oC) dla Warszawy, Łodzi, Helu i Częstochowy w latach 2001-2011
Na stronach internetowych można znaleźć informację, że w wyniku działań termomodernizacyjnych zużycie energii w 2009 r. było mniejsze o 25,5% w porównaniu do roku 2003 r.
Brak informacji w jakiej części spadek zużycia energii dotyczy ogrzewania budynków oraz czy uwzględniono wpływ zmian klimatycznych.
W tabelach 5 i 6 podano miesięczną i roczną liczba stopniodni grzania Sd(tb) obliczoną z definicji dla temperatury bazowej tb od 12°C do 20°C oraz Sd(18°C; 15°C) obliczonej według metody Eurostat-u [4] dla temperatury bazowej tb=18°C i temperatury granicznej tgr=15°C dla Częstochowy w 2003 r. i 2009 r. W ostatniej kolumnie tabel 5 i 6 podano roczną liczbę stopniodni grzania pomniejszoną o miesięczna liczbę stopniodni grzania czerwca, lipca i sierpnia.
Tabela 5. Miesięczna i roczna liczba stopniodni grzania Sd(tb) obliczona z definicji dla temperatury bazowej tb od 12°C do 20°C oraz Sd(18°C; 15°C) wg Eurostat-u [4] dla tb=18°C i temperatury granicznej tgr=15°C dla Częstochowy w 2003 r.
Tabela 6. Miesięczna i roczna liczba stopniodni grzania Sd(tb) obliczona z definicji dla temperatury bazowej tb 12°C, 13°C, 14°C, 15°C, 16°C, 17°C, 18°C, 18,3°C, 19 °C, 20°C oraz Sd(18°C; 15°C) wg Eurostat-u [4] dla temperatury bazowej tb=18°C i temperatury granicznej tgr=15°C dla Częstochowy w 2009 r.
Rys. 6. Zmiana zużycia energii na ogrzewanie budynków względem 2003 r. obliczone z rocznej liczby stopniodni grzania Sd(15°C) pomniejszonej o miesięczne liczby stopniodni grzania dla czerwca, lipca i sierpnia dla Częstochowy w latach 2006-2011
Roczna liczba stopniodni grzania Sd(15°C) pomniejszona o liczbę stopniodni lata (czerwiec, lipiec, sierpień) w 2003 r. wynosiła 2837,4°Cdni a w 2009 r. 2566,7°Cdni.
Zużycie energii na ogrzewanie budynków w Częstochowie było w 2009 r. mniejsze o (2566,7/2837,4 - 1)100%= - 9,54% niż 2003 r.
Na rys. 6 przedstawiono wpływ zmian klimatu na zmiany zużycia energii na ogrzewanie budynków w Częstochowie. Za rok odniesienia przyjęto 2003 r.
W najbliższych latach można spodziewać się wystąpienia zarówno zimniejszych jak i cieplejszych lat od tych jakie wystąpiły w latach 2001-2011, co będzie związane z większym lub mniejszym zużyciem energii na ogrzewanie.
Przy ocenie efektów wprowadzanych działań termomodernizacyjnych należy uwzględniać wpływ klimatu na zużycie energii na ogrzewanie budynków.
Zużycie energii przed i po termomodernizacji należy skorygować klimatycznie do średniej wieloletniej liczby stopniodni grzania tak jak zaleca Eurostat, aby sprowadzić dane do wartości porównywalnych niezależnych od klimatu.
Zużycie energii finalnej z korektą klimatyczną ZEFkk oblicza się wg wzoru [6]:
ZEFkk = ZEF / [1-0,9*α*(1-Sd/Sdśrednia wieloletnia)] (2)
gdzie:
ZEF – zużycie finalne energii,
Sd – liczba stopniodni grzania w analizowanym roku,
Sd średnia wieloletnia – średnia wieloletnia liczba stopniodni grzania,
α – udział zużycia energii do ogrzewania w całkowitym zużyciu energii w sektorze
mieszkalnictwa.
W sektorach mieszkalnictwa, komercyjnym i publicznym zużycie energii finalnej z korektą klimatyczną można obliczać dokładniej po rozdzieleniu zużycia stałego i zmiennego wg [7].
Po korekcie klimatycznej można określić jakie zmiany zużycia energii zależą od klimatu, a jakie są rzeczywistym efektem termomodernizacji budynków.
Jeżeli analizowane zasoby budynków mają inną temperaturę bazową niż 15°C należy korektę klimatyczną wykonać dla stopniodni grzania o temperaturze bazowej najbardziej zbliżonej do rzeczywistej.
[1] Ogimet. WWW.ogimet.com
[2] Degree-days: theory and application TM41:2006. The Chartered Institution of Building Services Engineers 222 Balham High Road, London SW129BS.
[3] M. Błaziak, M. Reszczyńska. Magazyn Polski Gaz i Nafta PGNiG S. A. 1998.
[4] Dopke J.: Obliczanie liczby stopniodni grzania według metody Eurostat. WWW.cire.pl 22.01.2010 r., WWW.systemyogrzewania.pl 22.01.2010 r., WWW.ogrzewnictwo.pl 27.01.2010 r.
[5] Dopke J.: Liczba stopniodni grzania dla dwudziestu sześciu miast Polski w 2010 r. WWW.cire.pl 07.11.2011 r., WWW.info-ogrzewanie.pl 07.11.2011 r, WWW.ogrzewnictwo.pl 08.11.2011 r., WWW.imp.gda.pl 22.11.2011 r.
[6] Efektywność wykorzystania energii w latach 1999-2009. GUS. WWW.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_se_efektywność_wykorzystania_energii_1999
_2009.pdf
[7] Dopke J.: Korekcja klimatyczna wolumenu sprzedaży
All rights reserved. This work may not be translated or copied in whole or in part without the written permission of the publisher (Józef Dopke, [email protected]), except for brief excerpts in connection with reviews or scholary analysis. Use in connection with any form of information storage and retrieval, electronic adaptation, computer software, or by similar or dissimilar methodology now known or hereafter developed is forbidden.
Józef Dopke
[email protected]
26.01.2012 r.